czwartek, 12 kwietnia 2001

F1 — cóż to takiego (cz. V)

W pierwszym artykule z serii „F1 — cóż to takiego” opisano historię powstania wyścigów Formuły 1. Drugi artykuł przedstawiał sposób przyznawania punktów, kalendarz wyścigów, tory, na których mogą odbywać się wyścigi, oraz warunki, które muszą spełnić zespoły i kierowcy, aby zostać dopuszczonymi do wyścigu.

Trzecia część przedstawiała sposób przeprowadzania sesji treningowych, sesji kwalifikacyjnej oraz wyścigu — dozwoloną liczbę okrążeń w sesjach, sposób kwalifikacji oraz ustawiania pozycji startowych. W czwartej znajdują się pytania i odpowiedzi na pytania związane z budową samochodu F1.

W piątej części omówione zostanie paliwo stosowane w Formule 1 oraz sposób jego sprawdzania przez kontrolerów na zgodność z przepisami. Znajdziesz także odpowiedzi na pytania związane z ogumieniem samochodów F1 oraz układami elektronicznymi pomagającymi w kierowaniu samochodem.

Czy w Formule 1 używa się specjalnego rodzaju paliwa?

Nie. Stosuje się bezołowiowie („zielone”) paliwo, podobne to tego dostępnego na stacjach benzynowych. Jest ono już teraz zgodne ze standardami Unii Europejskiej, które wejdą w życie w 2005 roku.

Niegdyś paliwo używane w Formule 1 zawierało mieszankę węglowodorów i było bardzo specjalistycznym paliwem o małym podobieństwie do benzyny ogólnodostępnej.

FIA wprowadziła przepisy, które, z pomocą przedsiębiorstw paliwowych, mają ukierunkować rozwój paliw tak, aby móc czerpać korzyści ze sportów motorowych oraz znacząco zmniejszyć zanieczyszczenie środowiska. Paliwo używane w Formule 1 generalnie nie jest jeszcze dostępne na stacjach benzynowych, jednak przedsiębiorstwa paliwowe już teraz stosują paliwa, które mogą zostać udostępnione i zapewne będą w przyszłości.

Ile opon przewidzianych jest dla każdego samochodu podczas Grand Prix?

Regulamin przewiduje, że każdy kierowca może użyć maksymalnie 32 opon na nawierzchnię suchą (40 w 1998) i 28 opon na nawierzchnię mokrą przez cały okres trwania zawodów. Każdy kierowca może użyć maksymalnie dwóch rodzajów opon na suchą nawierzchnię o różnym składzie gumy podczas sesji treningowych, ale musi wybrać specyfikację gumy bieżnika, którą będzie używał w dalszej części zawodów, przed rozpoczęciem sesji kwalifikacyjnej. Maksymalna liczba opon, którą kierowca może użyć podczas sesji kwalifikacyjnej, rozgrzewki i wyścigu, wynosi 28 (14 przednich i 14 tylnych opon), wybranych z ogólnej liczby 32. Każda pojedyncza opona używana w Grand Prix zawiera kod kreskowy nadany przez FIA i komisarze mogą sprawdzić, czy żaden z kierowców nie przekroczył dozwolonej liczby opon.

Jak wybiera się rodzaj gumy?

Twardy lub miękki rodzaj gumy jest wybierany w zależności od stylu jazdy kierowcy, projektu samochodu, temperatury powietrza oraz toru. Generalnie, na wolniejszych torach i przy niższej temperaturze miękkie ogumienie pozwala na uzyskanie większej przyczepności. Z drugiej strony, wyższe temperatury, w połączeniu z nawierzchnią o dużej przyczepności, powodują dużo szybsze zużycie opon. Zespół i kierowcą musi więc wziąć pod uwagę wiele czynników, np. założenie twardszych opon, które mogą spowodować gorszą przyczepność, ale pozwolić na mniejszą liczbę postojów, albo użyć bardziej miękkich opon, które muszą być zmieniane kilka razy podczas wyścigu. Rozsądny wybór czasem umożliwia wolniejszemu samochodowi wygranie Grand Prix. Zmiana opon jest częścią wyścigów Formuły 1, a lepiej wytrenowane zespoły najczęściej potrafią zmienić wszystkie cztery opony i zatankować samochód w czasie między 5 a 10 sekund, w zależności od ilości wlewanego do zbiornika paliwa.

Czy samochody są sprawdzane przed zawodami?

Dzień przed treningiem, komisarze dokonuję inspekcji boksów, sprawdzając czy samochody są zgodne z regulaminem. Dodatkowo przeprowadzane są wyrywkowe kontrole oraz wszystkie samochody, które ukończą wyścig, są sprawdzane w parc fermé tuż po przekroczeniu linii mety. Każdy samochód niezgodny z regulaminem technicznym jest zazwyczaj wykluczany. Jednakże ostateczna decyzja spoczywa na sędziach.

Jak jest przeprowadzane badanie paliwa?

Na początku sezonu każdy zespół biorący udział w mistrzostwach musi dostarczyć 10–litrową próbkę benzyny, którą chcą stosować. Każda próbka jest analizowana w specjalistycznym laboratorium nie tylko pod kątem zgodności z regulaminem technicznym, ale także czy jest to rzeczywiście paliwo ogólnodostępne (patrz pytanie 38.).

Jeżeli próbka zostaje zatwierdzona, FIA pobiera tzw. „odcisk palca” paliwa. Podczas zawodów delegaci techniczni FIA przeprowadzają wyrywkowe kontrole, pobierając próbki benzyny z samochodów podczas treningów lub po wyścigu. Przy zastosowaniu chromatografii oraz urządzenia do mierzenia gęstości paliwa próbki są natychmiast analizowane i na miejscu widoczne jest, czy „odciski palca” paliwa są identyczne z odciskami wcześniej zaaprobowanymi przez FIA.

Zespół może zmieniać benzynę, którą używa, kilka razy podczas sezonu, ale za każdym razem musi wysłać próbkę do FIA i otrzymać zgodę.

Czy technologie takie jak ABS czy trakcja kontroli są dozwolone w Formule 1?

Nie, generalną zasadą jest, że zakazane jest stosowanie jakichkolwiek technik pomagających kierowcy.

Jednak od Grand Prix Hiszpanii 2001 zezwolono na stosowanie wielu ułatwień ze względu na trudności z wykryciem nielegalnego ich stosowania oraz tworzenie konstrukcji spełniających podobne zadania, a omijających regulaminowe bariery.

Ale elektronika ta ma zastosowanie w samochodach drogowych, czy tak?

Tak, ale Formuła 1 jest rywalizacją pomiędzy kierowcami. Mimo, że samochody są budowane przy użyciu najnowocześniejszej technologii, to kierowcy powinni móc wykazać się bez pomocy komputerów pokładowych. W przeciwnym przypadku większość umiejętności kierowców byłaby zbędna, a sport dużo straciłby po wyeliminowaniu czynnika ludzkiego.